Dla pacjenta

Co trzeci Polak po 65. roku życia każdego dnia sięga po co najmniej pięć różnych leków. Nadmiar przyjmowanych tabletek może zaś prowadzić do wystąpienia wzajemnych interakcji i groźnych dla zdrowia powikłań. Narodowy Fundusz Zdrowia rusza z kampanią edukacyjną ostrzegającą seniorów przed zgubnymi skutkami polipragmazji.

O polipragmazji, czyli wielolekowości, mówi się, gdy pacjent jednocześnie przyjmuje co najmniej pięć różnych lekarstw. Jest ona groźna szczególnie dla seniorów, często cierpiących na szereg różnych chorób charakterystycznych dla jesieni życia – cukrzycę, niewydolność serca czy nadciśnienie tętnicze.

- W konsekwencji przybywa pacjentów, którzy przyjmują regularnie, bez należytej kontroli specjalistów, znaczne ilości medykamentów, narażając się tym samym na zwiększone ryzyko działań niepożądanych, osłabienie efektu terapeutycznego czy interakcje między lekami oraz leków z żywnością – podkreśla Filip Nowak, p.o. prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia.

Z danych NFZ, zebranych w specjalnym raporcie poświęconym polipragmazji, wynika, że w 2018 r. ponad 2 mln Polaków wykupiły w ciągu miesiąca więcej niż pięć różnych substancji czynnych. Aż 321 pacjentów na przestrzeni czterech tygodni od momentu zrealizowania pierwszej recepty zgłosiło się do aptek po kolejnych 20 innych medykamentów!

Pandemia koronawirusa, strachu i łykanych leków

Zjawisko niekontrolowanego sięgania po leki dodatkowo pogłębiła pandemia koronawirusa. W obawie o własne zdrowie, Polacy szukają bowiem sposobów, by zwiększyć odporność, zabezpieczyć się przed infekcjami czy pokonać towarzyszący nam strach.

Tylko w pierwszych tygodniach po wybuchu pandemii apteki odnotowały ponad 20 mln wizyt, a farmaceuci udzielali dziennie nawet 3,5 mln porad. Mimo ich apeli, aby nie kupować leków na zapas i bez wyraźnych wskazań medycznych, zainteresowanie lekarstwami rosło. Dotyczyło to szczególnie preparatów bez recepty na uspokojenie oraz suplementów diety ułatwiających zasypianie. Choć w większości to preparaty ziołowe, eksperci podkreślają, że także one nie pozostają obojętne dla naszego zdrowia i mogą wchodzić w interakcje z przewlekle stosowanymi medykamentami.

- Strach i niepokój przez pewien czas stały się głównym doradcą pacjentów. Z dnia na dzień obserwowaliśmy, jak z półek aptecznych znikają leki przeciwwirusowe i na grypę. Pacjenci mieli błędne przekonanie, że pomogą one w walce z koronawirusem. Rolą farmaceutów jest przekazywanie rzetelnych informacji o działaniu leków. Zwracaliśmy przy tym szczególną uwagę, że ich przyjmowanie bez fachowej diagnozy i wskazań jest nie tylko bezzasadne, ale bywa niebezpieczne dla zdrowia – zaznacza Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej.

Fundusz rusza z kampanią edukacyjną

Aby ograniczyć zjawisko polipragmazji, NFZ przygotował kampanię edukacyjną „Świadomy pacjent – skuteczna terapia” pod hasłem „Nie igraj z lekami. W grę wchodzi Twoje zdrowie”. W ramach niej, chcemy wyjaśnić seniorom i ich opiekunom, czym jest polipragmazja i dlaczego warto wziąć pod lupę swoje tabletki.

W największych stacjach telewizyjnych (TVP, TVN, Polsat) i radiowych (RMF FM, Polskie Radio), od 19 października do końca listopada, emitowane będą trzydziestosekundowe spoty, informujące o zjawisku polipragmazji. W najbliższych wydaniach dzienników Super Express i Gazeta Wyborcza (piątek, 23 października), czytelnicy otrzymają praktyczny dodatek, w całości poświęcony zjawisku wielolekowości. Na łamach tygodników oraz w największych serwisach internetowych Onet.pl i WP.pl ukażą się artykuły, wyjaśniające seniorom i ich najbliższym, czym jest polipragmazja i jak skutecznie ograniczać jej negatywne skutki.

Do pacjentów trafi także specjalna gazeta, która tłumaczy krok po kroku, jak bezpieczne przyjmować leki oraz praktyczne bloczki, pomocne w sporządzaniu listy medykamentów przed konsultacją z lekarzem czy farmaceutą. Są one również dostępne do samodzielnego wydrukowania na stronie Akademii NFZ.

Pięć zasad, które zmniejszą ryzyko niepożądanych skutków przyjmowania wielu leków^[1]: 

1. Zawsze miej przy sobie aktualny spis leków wraz z dawkami. W spisie powinny znajdować się wszystkie preparaty, łącznie z suplementami diety i lekami kupowanymi bez przepisu lekarza.
2. Kiedy idziesz do lekarza (każdego) pokaż mu aktualny spis swoich leków.
3. Każdorazowo informuj swojego głównego lekarza prowadzącego o innych wizytach i o wynikających z nich zaleceniach. Nawet nie pytany, informuj lekarzy wszystkich specjalności o tym, że leczysz się przewlekle.
4. Nie zażywaj leków polecanych przez sąsiada czy rodzinę, bez konsultacji z Twoim lekarzem. To co im pomogło, Tobie może zaszkodzić. Dobrym przykładem są leki przeciwbólowe i przeciwprzeziębieniowe o różnych nazwach handlowych i podobnym składzie, których łączne stosowanie może doprowadzić do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
5. Przyjmowanie licznych leków bywa konieczne. Czasem ratuje życie. Zawsze może wywołać trudne do przewidzenia powikłania.

Twoje zdrowie jest najważniejsze, dlatego zawsze informuj swojego lekarza lub farmaceutę o zażywanych lekach.

1: Źródło: Andrzej Matyja, prezes Naczelnej Rady Lekarskiej