Dla pacjenta

Ogólnopolski Tydzień Promocji Karmienia Piersią (26 maja – 1 czerwca)

Jak długo karmić piersią

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca:

• wyłączne karmienie piersią do ukończenia przez dziecko 6 miesiąca życia,
• kontynuację karmienia piersią do ukończenia drugiego roku życia i dłużej przy jednoczesnym wprowadzaniu pokarmów uzupełniających.

Autorytety medyczne nie wskazują, do kiedy możesz karmić piersią.

Uwaga: Mleko modyfikowane nie jest pokarmem uzupełniającym.

Jakie są korzyści z karmienia piersią dla dziecka

Karmienie piersią przede wszystkim zmniejsza ryzyko:

• infekcji układu pokarmowego, ucha środkowego, układu moczowego i dróg oddechowych,
• hospitalizacji dziecka w pierwszym roku życia i związanego z tym stresu,
• rozwoju otyłości i cukrzycy typu 1 i typu 2 o około 1/3,
• nagłej śmierci łóżeczkowej, białaczki limfatycznej i szpikowej,
• ciężkich powikłań, takich jak martwicze zapalenie jelit czy posocznica (SEPSA) – w przypadku dzieci przedwcześnie urodzonych

Mleko nie traci wartości odżywczych

Mleko kobiece jest niezwykle cenne nie tylko dla noworodka, ale również dla dziecka powyżej pierwszego roku życia. Pełen skład mleka kobiecego nie został jeszcze zbadany, a więc żadna mieszanka nie jest w stanie go zastąpić.

Co to jest „wyłączne karmienie piersią”

Wyłączne karmienie piersią oznacza karmienie tylko:

• piersią lub
• odciągniętym pokarmem kobiecym,

bez podawania wody, glukozy, mleka modyfikowanego czy innych pokarmów i napojów zarówno płynnych jak i stałych.

Dziecko otrzymuje również konieczne witaminy i leki.

Jak często karmić piersią noworodka i małe niemowlę

Powinnaś zacząć karmienie w pierwszej godzinie życia dziecka. Z wyjątkiem pierwszych 12 godzin życia dziecka, we wczesnym okresie karmienia piersią powinnaś przystawiać noworodka do piersi:

• 8-12 razy na dobę,
• na przynajmniej 15 minut do każdej piersi.

Powinnaś karmić „na żądanie” – gdy dziecko sygnalizuje głód: otwiera buzię, wysuwa język, kręci głową czy ssie paluszki. Jeżeli noworodek śpi, obudź go do karmienia po 3–4 godzinach, licząc od początku ostatniego karmienia.

Wizyty położnej

Położna środowiskowa sprawuje kompleksową pielęgnacyjną opiekę położniczą i ginekologiczną nad osobami płci żeńskiej oraz noworodkami do 2 miesiąca życia. Wyboru lub zmiany położnej można dokonać do 3 razy w roku, w nowym miejscu udzielania świadczeń. 

Świadczenia gwarantowane położnej podstawowej opieki zdrowotnej obejmują wizytę realizowaną w warunkach ambulatoryjnych, w przypadkach uzasadnionych medycznie – w domu pacjentki, wizytę patronażową oraz profilaktyczną.

Świadczenia realizowane są od poniedziałku do piątku, w godzinach pomiędzy 8.00 a 18.00, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy, zgodnie z harmonogramem pracy świadczeniodawcy.

W przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia pacjentki, świadczenie jest udzielane w dniu zgłoszenia; w pozostałych przypadkach wynikających z zakresu zadań położnej POZ, świadczenia są udzielane w terminie uzgodnionym z pacjentką.

Świadczenia realizowane na podstawie zlecenia lekarskiego lub skierowania są wykonywane zgodnie z terminami określonymi w treści zlecenia lub skierowania.

 Wizyty profilaktyczne położnej POZ obejmują: rozpoznanie problemów zdrowotnych, a także zaplanowanie i realizację, w zakresie posiadanych kompetencji, świadczeń profilaktycznych oraz z zakresu promocji zdrowia, w tym prowadzenie edukacji kobiet w ciąży oraz w ciąży wysokiego ryzyka, przygotowującej kobiety do porodu i rodzicielstwa.

Podstawą prowadzenia edukacji przedporodowej dla kobiet w ciąży, w tym kobiet w ciąży wysokiego ryzyka, jest opracowany przez położną POZ i stanowiący integralną część dokumentacji medycznej pacjentki, plan edukacji obejmujący praktyczne i teoretyczne przygotowanie do porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa (także w przypadku świadczeń realizowanych w formie grupowej),

Począwszy od 21 tygodnia ciąży aż do rozwiązania położna środowiskowa sprawuje opiekę w formie wizyt odbywających się:

• od 21 do 31 tygodnia ciąży - 1 raz w tygodniu (do 10 wizyt maksymalnie)
• od 32 tyg. ciąży do porodu - 2 razy w tygodniu (do 16 wizyt maksymalnie)

Położna POZ opiekuje się noworodkiem do ukończenia 2 miesiąca życia oraz kobietą w okresie połogu - do 42 dnia po porodzie. NFZ finansuje do 6 wizyt patronażowych (badania wykonywane w obecności opiekunów prawnych lub faktycznych w domu dziecka) u jednego noworodka.

Realizując opiekę, położna POZ obowiązana jest do wykonania w okresie dwóch miesięcy kalendarzowych od czterech do sześciu wizyt patronażowych:

• 0–4 doba życia

Pierwsza wizyta patronażowa odbywa się nie później niż 48 godzin po opuszczeniu szpitala przez matkę i dziecko.

1. W przypadku porodu fizjologicznego prowadzonego samodzielnie przez położną – badanie przedmiotowe dziecka, z uwzględnieniem oceny stanu ogólnego bezpośrednio po urodzeniu według skali Apgar.
2. Wprowadzenie postępowania umożliwiającego tworzenie więzi matki z dzieckiem i prawidłowe rozpoczęcie karmienia piersią.
3. Wykonanie pomiarów masy i długości ciała, obwodu głowy i klatki piersiowej.
4. Profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka.

• 1–6 tydzień życia

1. Wizyty patronażowe położnej, co najmniej 4, mające na celu: 

• opiekę nad noworodkiem lub niemowlęciem, w tym:
  • obserwację i ocenę rozwoju fizycznego w zakresie: adaptacji do środowiska zewnętrznego, stanu skóry i błon śluzowych, pępka, wydalin, wydzielin, rozwoju psychoruchowego, funkcjonowania narządów zmysłów,
  • ocenę odruchów noworodka, sposobu oraz technik karmienia,
  • wykrywanie objawów patologicznych,
  • ocenę relacji rodziny z noworodkiem;
• prowadzenie edukacji zdrowotnej i udzielanie porad w zakresie: pielęgnacji noworodka, karmienia piersią, szczepień ochronnych, badań profilaktycznych, opieki medycznej, socjalnej oraz w zakresie laktacji, kontroli płodności, samoopieki;
• promowanie zachowań prozdrowotnych rodziców
• identyfikowanie czynników ryzyka w rodzinie
• formułowanie diagnozy i ustalanie hierarchii podejmowanych działań.

Po zakończeniu wizyt patronażowych położna przekazuje opiekę nad niemowlęciem pielęgniarce podstawowej opieki zdrowotnej.

Gdy dziecko kończy 6 miesięcy…

Nie ma potrzeby, żebyś wprowadzała mleko modyfikowane. Twój własny pokarm nie traci wartości odżywczych, dalej jest podstawą żywienia niemowlęcia. W tym wieku dziecko spożywa już także inne produkty uzupełniające takie jak warzywa, owoce, mięso czy kasze.

Żeby zapewnić odpowiednią ilość mleka, dalej powinnaś karmić niemowlę zwykle 6-8 razy na dobę. Gdy dziecko ukończy pierwszy rok życia, liczba karmień jest niższa: do 3 – 5 razy na dobę. Pamiętaj jednak, że w tym czasie pokarmy stołu rodzinnego stanowią już istotną część jadłospisu dziecka.

Ból

Karmienie piersią nie powinno ci sprawiać bólu. Ból jest często oznaką, że noworodek jest nieprawidłowo przystawiony do piersi, przez co chwycił pierś zbyt płytko. Może wówczas ranić brodawkę.

Skorzystaj z pomocy doświadczonej położnej podczas wizyty patronażowej, która pokaże ci w jaki sposób prawidłowo przystawiać dziecko do piersi.

Smoczek

W pierwszych tygodniach życia nie zalecamy stosowania smoczka. Zdrowy noworodek, którego karmisz tak często jak chce, pobudza produkcję pokarmu na odpowiednim poziomie. Im częściej i dłużej dziecko ssie pierś, tym więcej masz pokarmu. Im rzadziej i krócej, tym masz go mniej.

Jeżeli dziecko ssie smoczek lub jest dokarmiane mieszanką, może to rozregulować twoją laktację i skutkować mniejszą ilością pokarmu w całym okresie karmienia piersią. Istnieje również ryzyko, że dziecko odrzuci pierś.

Woda

Gdy karmisz piersią, zapewniasz dziecku odpowiednią ilość płynów nawet w upalne dni. Nie musisz dopajać dziecka wodą czy innymi płynami. Pamiętaj, że dziecko może wymagać częstszego przystawiania do piersi.

Karmienie w miejscach publicznych

Karmienie piersią w miejscach publicznych jest częścią życia społecznego. Jest również praktyczne i wygodne. Wbrew pozorom ułatwia wyjście z domu, spotkania w gronie przyjaciół ,czy wyjazd za miasto. Rodzice nie muszą zabierać ze sobą dodatkowych akcesoriów (np. butelek, wody do sporządzenia mieszanki) by nakarmić dziecko w przestrzeni publicznej. Pokarm matki jest bezpieczny dla dziecka i zawsze w odpowiedniej temperaturze.

Przerywanie karmienia „tylko na parę dni”

Jeśli przerwiesz karmienie piersią na kilka dni, musisz liczyć się z ryzykiem zarówno zmniejszenia ilości pokarmu jak i odrzucenia piersi przez dziecko. Gdy jesteś chora,  lekarz w wielu przypadkach może dobrać taki lek, który nie będzie wymagał od ciebie zaprzestania karmienia piersią. Jeśli planujesz np. leczenie szpitalne, możesz wdrożyć postępowanie chroniące i podtrzymujące laktację.

Powrót do pracy

Jeśli karmisz dziecko piersią, masz prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Zapewnia ci to kodeks pracy. Jeśli zaś karmisz więcej niż jedno dziecko, masz prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Możesz zawnioskować, aby przerwy na karmienie były udzielane łącznie. Jeżeli twój czas pracy przekracza 4 godziny dziennie, ale jest krótszy niż 6 godzin dziennie, przysługuje ci jedna przerwa na karmienie.

Karmienie mlekiem matki w żłobku i klubiku dziecięcym

Nie musisz odstawiać dziecka od piersi, gdy zaczyna uczęszczać do żłobka lub klubiku. Placówka, do której uczęszcza dziecko karmione piersią, musi zapewnić właściwe warunki do przechowywania i podawania pokarmu. W przypadku starszego dziecka, możesz też pomyśleć nad karmieniem piersią po powrocie z pracy lub w trakcie przerwy na karmienie piersią.

Pełną informację na temat karmienia piersią uzyskasz na stronie: Akademia NZF – O karmieniu piersią – dla mam

Więcej informacji: 

Poradnik – karmienie piersią
Mleczna droga – magazyn

Bank mleka kobiecego: 

Jeśli z przyczyn medycznych lub losowych dziecko nie może być karmione naturalnym pokarmem możesz zgłosić się do placówki Banku mleka kobiecego.

Bank mleka kobiecego w Małopolsce:

Bank Mleka Kobiecego przy Szpitalu Położniczo-Ginekologicznym UJASTEK w Krakowie
ul. Ujastek 3,
31-752 Kraków